Hatırlarsanız, göz yogası olarak da geçen Trataka hakında bilgi vereceğimi söylemiştim.
Herşeyden önce, Trataka uygulamasının temel sebeplerine kısaca göz atalım: Patanjali’nin 8 basamaklı yol anlamına gelen Aştanga Yoga’sına göre (günümüzde Aştanga yoga denildiğinde, akla daha çok nefesli ve hareketli yoga duruşları akla gelmektedir, ancak geleneksel anlamda Aştanga Yoga, 8 Katlı yol demektir.) konsantrasyon yoganın içsel basamaklarından ikincisidir. Basamakları tekrar bir hatırlayalım:
Yama – (yapılması tavsiye edilenler)
Niyama – (Yapılmamasına dikkat edilmesi tavsiye edilenler)
Asana – (Yoga duruşları)
Pranayama – (Nefes ile evrensel yaşam enerjisi prana üzerine hakimiyet)
Pratyahara – (içe dönüş)
Dharana – (konsantrasyon)
Dhyana - (meditasyon)
Samadhi – (birlik)
Şimdi, yoganın kelime anlamı birliktir ve amaç evrensel uyumu yakalamaktır, ve yogada yapılan tüm çalışmaların hedefi sizi evrenle uyumlandırma ve nihayetinde evrenle bir olmanız için bir hazırlıktır. Patanjali bundan binlerce yıl önce, bu uyumlandırma sürecini basamaklandırmış ve böylece bir yoga sistemi oluşturmuştur. Bu sisteme göre öğrenci, yapılması ve yapılmaması tavsiye edilen kurallara dikkat ederek genel arınma ve zihinsel sakinlik, bedensel duruşları çalışarak bedensel esneklik ve bedensel arınma, nefes alıştırmaları ile nefese olan hakimiyet ve evrensel yaşam enerjisinin kontrolünü sağlar. Buraya kadar öğrenci, daha çok dışsal planlarda çalışarak, içsel çalışmalar için kendisini hazırlamaktadır. Beşinci basamak olan Pratyahara ile öğrenci içe dönüş çalışmaları yapmaya başlar ve kendisine “Ben kimim?” sorusunu yöneltir. Bu sorunun cevabı dışsaldan içsele doğru genişler ve kişi kendini dünya hayatında kullandığı kimliklerten, bedenden, zihinden, akıldan genişleterek, nihayatinde kendisinin Özben olarak adlandırılan ruhsal bir varlık olduğuna gelir. Bu noktadan sonra kişiye yapılması tavsiye edilen şey, bu ruhsal varlığı entellektüel seviyenin ötesinde olan direkt farkındalık ile tecrube etmesidir. Çünkü kişi bu gerçeği ancak bu şekilde unutmayacak ve günlük hayatında da bu gerçekle ancak böyle yaşayacaktır. (Direkt farkındalık olmadığı zaman, ruh bilgisi olan bizler her ne kadar sohbetler sırasında beden ötesi varlıklar olduğumuzu “elbette” bildiğimizi söylesek de, günlük hayatın koşuşturması içinde bu gerçekten uzak yaşarız). Bu gerçeğin unutulmaması ve hayata geçirilmesi ise kişinin samadhi, kaivalya, mokşa, nirvana gibi farklı isimlerle adlandırabileceğimiz birlik hissini tecrube etmesi ile sonlanır. Bu andan itibaren, artık kişinin unutması söz konusu değildir, çünkü artık kişi bunu “bilir”. Bu “bilme” artık dünyanın yuvarlak olduğunu bilmemiz gibidir, artık dünyanın en saygın bilim adamı bile yanımıza gelse ve dünyanın düz olduğunu söylese, bizi ikna edemez, çünkü biz bunun doğru olmadığını “biliriz”.
İçe dönüş çalışmalarından sonra, öğrenci dikkatini tek bir yere yöneltmeye çalışır. Bu dharana-konsantrasyondur. İşte trataka çalışmaları burada devreye girer. Öğrenci konsantrasyonunu geliştirmek ve meditasyona hazırlık olması için trataka – tek noktaya odaklılık çalışmaları yapar. Burada bir nesne seçer, bu nesneye bakarak nesne üzerindeki farkındalığını geliştirir, daha sonra bu çabasız hale gelince meditasyon durumuna geçmiş olur, ve o nesneyle bir olduğunu hissedip, özne-nesne durumuna bir son verdiğinde de samadhi’nin birinci basamağına girmiş olur.
Konsantrasyon bu çalışmanın temelinde gereklidir, işte bu nedenle, içe dönüşü gerçekleştirmiş ve duyu hakimiyeti sağlamış olan öğrencinin konsantrasyon yeteneğini geliştirmesi önemlidir. Aşağıda size önce, ruhsal çalışmalar sırasında kullanılan geleneksel trataka yöntemi ile ilgili kısa bilgi vermek istiyorum.
Jyothi Trataka – Mum ışığı konsantrasyonu (Geleneksel Trataka)
Trataka dendiğinde akla ilk gelen bu yöntem için her gün 10 dakikanızı ayırın.
Hazırlık: Karanlık bir yerde (gün batımından sonra, bu iş için ideal) yaklaşık olarak bir kol boyu ilerinize bir mum koyun. Odadaki tek ışık mum ışığı olsun. Böylece dikkatiniz başka bir yere kaymayacaktır. Mümkünse mumun gerisine siyah bir örtü gerin. Böylece, mumun ışığı arka planı aydınlatmayacak, dikkatinizi dağıtmayacaktır. Rahatça istediğiniz şekilde oturun. Üzerinizde sizi sıkacak kıyafetler olmasın. Mumun ışığı tam göz hizanıza gelecek şekilde olsun. Uygulama süresince dikkatinizi dağılmasını önlemek için, mümkün olduğunca hareket etmemeye çalışın.
Uygulama: Şimdi bir kaç derin nefes alıp verin. Gözlerinizi kapayın ve derin soluk alış verişe konsantre olun. Sakinleşin. Günün stresini üzerinizden her nefes verişle uzaklaştığını hissedin.
Şimdi yavaşça gözlerinizi açın. Gözlerinizi yavaşça burnunuzun ucundan, yere doğru ve yerden yavaşça muma doğru takip ederek, direkt mum ışığına bakın. Işığı görün.
Gözlerinizi kırpmayın. Göz bebeklerinizi oynatmayın. Sakin ama kararlı bir şekilde, tüm dikkatinizle mum ışığına bakın. Işığın parlaklığını, fitili, ışığın içinde bulunan siyahi gölgeyi, çevresine verdiği haleyi görün. Görmek için gözlerinizi zorlamayın. Rahat olun. Bakışlarınız yumuşak. Gergin değilsiniz.
Gözleriniz yaşarana ya da gözlerinizi kırpma ihtiyacı hissedene dek, ışığa bakmayı sürdürün.
Gözlerinizi kapayın ve biraz önce gördüğünüz mum ışığını kapalı gözlerinizin ardında canlandırın. Mum ışığının aynısı önünüzde belirsin. Aynı parlaklık, aynı büyüklük, aynı şekilde gözünüzle aynı seviyede canlansın. Yarattığınız ışık sağa, sola kaydığında tekrar göz hizanıza getirin. Mümkün olduğunca bu ışığı koruyun. Işık kaybolmaya başladığında yine gözlerinizi burun ucundan başlayacak şekilde yavaşça açarak mum ışığına bakın ve uygulamayı tekrarlayın.
Bitiriş: En son uygulamadan sonra, uygulamayı bitirmek için gözlerinizi kapayın. Ellerinizi birbirine sürtün ve avuç içlerinizi hafifçe çukurlaştırarak, gözlerinizin üzerine koyun. Buna “palming” / Avuçlama denir. Avuçlama sırasında iki koşul önemlidir:
(1) avuç içleriniz göz çukurunuzla tamamen örtüşmeli, gözünüzü açtığınızda dışarıdaki ışığı görmemelisiniz.
(2) Gözlerinizi açtığınızda kirpikleriniz bile neredeyse avuç içlerine değmeyecek kadar, avuç içleriniz çukur hale gelmiş olmalıdır.
Avuçlama sırasında ellerinizdeki sıcaklığın ve oluşan güzel titreşim ve enerjilerin ellerinizden gözlerinize geçtiğini hissedin. Sıcaklık gözlerinizdeki yorgunluğu alsın. Gözlerinizin dinlendiğini hissettiğinizde, normal duruşunuza dönün.
Yukarıda verdiğim bu uygulama, ruhsal çalışmalar sırasında kullanılan trataka modelidir. Ancak, kelime anlamı “bakmak”/”seyretmek” olan ve ruhsal çalışmalarda kullanılan Trataka ile ilgili bir başka gelişme de günümüzde bilinmektedir; yapılan araştırmalar Trataka’nın, göz rahatsızlığına (miyop, hipermetrop, şaşılık, gibi) bir çok olumlu etkisi olduğunu göstermiştir. Bu konuda araştırmalar yapan Vivekenanda Kendra Yoga Araştırma Vakfı (yeni statüsüyle Vivekananda Yoga Üniversitesi) Bangalore’da bulunan merkezinde bu çalışmaları sürdürmektedir.
Aşağıda verdiğim uygulamalar temel olarak bu merkezde basılmış “Oftalmik bozukluklar için Yoga Terapisinin Bütünsel Yaklaşımı üzerine bir Rapor” isimli rapordan yararlanılmıştır. Raporu yazanlar, Dr. H.R. Nagendra, V. Vaidehi ve sevgili Dr. R. Nagarathna’dır. Bu uygulamaların temel hedefi, göz egzersizi olmalarıdır.
Bu raporun hazırlanması sırasında daha önce de bu grupta duyurmuş olduğum Bates Yönteminden faydalanılmıştır. Ayrıca, ülkemizde 2001 senesinde bir workshop düzenlemiş olan Leo Angart da, benzer yöntemlerin tanıtımını yapmıştır. Ayrıca, Okyanus yayınlarından çıkan Swami Satyananda Saraswati’nin öğrencisi olan Swami Janakananda Saraswati’nin “Yoga – Günlük yaşamda yoga, tantra ve meditasyon” isimli kitabında da buna benzer uygulamalar yer almaktadır.
Önemli not: Aşağıdaki programı hazırlayanlar hint tıp doktorları olmasına rağmen (ve uygulamaları denemiş biri olarak bir rahatsızlıkla karşılaşmamış olmakla birlikte), bir doktor değilim. Bu nedenle yazılanları kendi süzgecinizden geçirmenizi ve gerekirse / ya da herhangi bir sorunuz/şüpheniz varsa, uygulamaya başlamadan önce kendi doktorunuza danışmanızı rica ederim.
Günlük Yogik Program
Jyothi Trataka: (mum ışığı trataka’sı)
Göz çalışması olarak aşağıdaki şekilde yapılması önerilmektedir:
A) Mum ışığına üç kez bakılacaktır.
1. Bakış: Bir dakika sürecektir. Mum ışığına belirtildiği şekilde gözlerinizi kırpmadan bakınız. Sonra gözlerinizi kapatınız. Kapalı gözlerinizi ardında mum ışığını canlandırınız. Işık kaybolana dek, kapalı gözlerinizle yarattığınız ışığa bakınız.
2. Bakış: Sonra gözlerinizi tekrar açınız ve bu kez ışığa iki dakika boyunca bakarak, çalışmayı aynı şekilde tekrarlayınız.
3. Bakış: Gözlerinizi açınız ve bu kez ışığa üç dakika bakınız. Kapalı gözlerinizi ardında ışığı görün. Işık tamamen kaybolunca, ellerinizle “avuçlama” yapın.
B) Sallanma / Sarkaç Uygulaması: Bates yöntemlerinden biri olan sallanma / sarkaç uygulması için ayağa kalkın ve mumu, ışığı tam göz hizanıza gelecek şekilde mum ışığının hafifçe flulaştığı bir mesafeye yerleştirin. Ayaklarınızı yaklaşık omuz açıklığında açın. Mum ışığına dikkatle bakın. Bakarken, ayaklarınız üzerinde bir sağa bir sola sallanmaya başlayın. Tıpkı bir sarkaç gibi, dizlerinizi kırmadan ve bakışlarınız hala mum ışığında sallanın.
Sonra gözünüzü kapayın ve sabit durun. Gözlerinizi açın ve tekrar bu kez direkt olarak mum ışığına bakın. Mum ışığının biraz önceki kadar flu olmadığını, netleştiğini görün.
Bu uygulamayı üç kez yapın ve yine “avuçlama” ile bitirin.
Daha sonra bu sarkaç uygulamasını tek gözü kapatarak uygulayın.
Bhrumadhya Trataka: (Bhrumadhya, iki kaş arasındaki noktaya verilen isimdir.)
Bu uygulamayı 3 kez tekrar edin.
Sağ elinizi başparmağınız hariç yumruk yapın. Başparmağınızı iki kaş arasına gelecek şekilde yerleştirin. Gözlerinizle başparmağınıza bakın.
Başparmağınızın Bhrumadhya’ya olan dokunuşunu hissedin.
Yavaşça kolunuzu yere paralel bir şekilde (göz hizasında) uzatmaya başlayın. Bakışlarınız hep başparmakta kalsın. Tam olarak kolunuz ileri doğru gerilmiş olsun.
Bir kaç saniye bekledikten sonra, yavaşça yine kolunuzu geriye, başparmağınızı Bhrumadhya’ya getirin ama teninize değdirmeyin. Bakışlarınız hep başparmağınızda olsun.
Gözlerinizi kapatın ve “avuçlama” yapın.
Nasagra Trataka: (burun ucu trataka’sı)
Bu uygulamayı üç kez tekrar edin.
Sağ elinizin başparmağını burnunuzun ucuna koyun. Gözlerinizle başparmağınıza bakın.
Başparmağınızın burnunuza olan dokunuşunu hissedin.
Yavaşça kolunuzu yere paralel bir şekilde (burun hizasında) uzatmaya başlayın. Bakışlarınız hep başparmakta kalsın. Tam olarak kolunuz ileri doğru gerilmiş olsun.
Bir kaç saniye bekledikten sonra, yavaşça yine kolunuzu geriye, başparmağınızı burnunuzun ucuna getirin. Bakışlarınız hep başparmağınızda olsun.
Gözlerinizi kapatın ve “avuçlama” yapın.
Jatr Trataka: (Omuz trataka’sı)
Bu uygulamayı beşer kez tekrar edin.
Önce sol kolunuzu yere paralel gelecek şekilde kaldırın. Avucunuz başparmağınız hariç yumruk olsun. Başınız karşıya baksın. Başparmağınız göz hizasında olsun.
Gözlerinizi başparmağınızda odaklayın.
Bakışlarınız hala başparmağındayken, yavaşça kolunuzu sola doğru (dirseğinizi kırmadan) yana getirin. Başınızı döndürmeyin, başparmağınızı sadece gözlerinizle takip edin.
1-2 dakika bu şekilde kalın, sonra yavaşça kolunuzu tekrar yere paralel olarak öne getirin.
Gözünü kapaın. Avuçlama yapın.
Aynı uygulamayı sonra, sağ kol ile ters istikamet için yapın.
Urdva Mukha Trataka (Yukarı bakış Trataka’sı)
Bu uygulamayı beş kez tekrar edin.
Direkt mum ışığına bakın.
Gözlerinizi mum ışığından ayırmadan, başınızı mümkün olduğunca öne eğin, çeneniz göğsünüze değsin.
1-2 dakika bu şekilde kalın, sonra yine gözlerinizi mum ışığından ayırmadan normal duruşunuza dönün.
Gözlerinizi kapayın ve avuçlama yapın.
Adho Mukha Trataka (Aşağı bakış trataka’sı)
Bu uygulamayı beş kez tekrar edin.
Direkt mum ışığına bakın.
Gözlerinizi mum ışığından ayırmadan, başınızı mümkün olduğunca geriye verin.
1-2 dakika bu şekilde kalın, sonra yine gözlerinizi mum ışığından ayırmadan normal duruşunuza dönün.
Gözlerinizi kapayın ve avuçlama yapın.
Ubhaya Jatr Trataka (Odaklanmama Trataka’sı)
Günlük göz uygulamanızı bu trataka ile bitirebilirsiniz. Bu uygulamayı beş kez tekrar edin.
Her iki kolunuzu göz hizasında, yere paralel olacak şekilde (dirsekleri kırmadan kaldırın).
Başparmaklarınız hariç, elleriniz yumruk olsun.
Gözlerinizle başparmaklarınıza bakın.
Her iki kolunuzu göz seviyesinde, yavaşça yanlara doğru götürmeye başlayın. Bakışlar hep başparmakları izlesin. (Sol gözünüz sol başparmağı, sağ gözünüz sağ başparmağı görecektir.) Boynunuzu oynatmayın.
1 dakika kadar bu şekilde kalın.
Yavaşça kollarınızı tekrar öne getirin.
Gözlerinizi kapayın. Avuçlama yapın.
Geçmiş olsun.
Sevgiler,
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder